Nabada
iyo Soomaalida
Marka
la soo hadal qaado erayga Nabad, qofkastaba waxaa ku soo
dhacda qiimaha ay nabadu u leedahay nolosha Aadamaha.
Run ahaantii nabadu waxay ka mid tahay wakhyaabaha ugu
qaalisan nolosha Aada ma. Mina-aadamku waxkastoo
wanaagsan oo uu haystaba hadii ay ka maqantay na
badi wax qiimo ah uma yeelanayso.
Hadaba marka aynu usoo noqono dulucda maqaalkeenan.
Waxay su'aashu tahay xi dhiidh noocee ah ayaa ka
dhexeeya Soomaalida iyo Nabad?.
Nabadu qiimo aad u weynbay ku leedahay nolosha iyo
hab-dhaqanka bulshada Soo maaliyeed. Suugaanta
Soomaaliduna in badan ayay ka tidhi qiimaha ay nabad
leedahay.
Marka dib loo raaco taariikhda bulshada Soomaaliyeed
waxaad ogaanayaa inay aha yd bulsho colaad u joog
ah oo had iyo jeer ay Soomaalidu ahaayeen kuwo
dhexdo oda dagaalami jiray. Dagaalkaasi oo ku salaysnaa
habka qabaa'ilka. Waxaanay inta badan dagaalada
Soomaalidu ka bilaabmi jireen sida in ay geel kala
qaadaan amaba ceelasha biyaha oo ay isku laayaan.
Sikastaba ha ahaatee hadana Soomaalidu waxay lahayd
dhaqan aad u qiimo badan oo ay ku xaliyaan
dhibaatooyinka soo foodsaara sida tan colaada oo kale.
Iyadoo hadii meesha dhiig yimaado laga heshiin jiray oo
mag la kala qaadan jiray.
Heshiisyadaa qaarbaa lays waydaarsan jiray gabdho oo la
siin jiray reerka wax laga dilay iyadoo gabadhaas loogu
yeedhi jiray Godobreeb. Waxaanay taas micnaheedu ka
dhignaa in beeshu ilowdo wixii dhibaato ah ee lasoo
maray, xidhiidh wanaagsan oo labada beelood ka
dhexeeyaana uu meesha ka bilaabmo.
Dhanka kale waxaad moodaa in bulshada Soomaalidu ay aad
uga dhagarsan yihiin q iimaha nabada taasi waxaad
ku garan kartaa sida xitaa hadalada bulshada uu
eray gan Nabadu uu ugu badan yahay.
Hadii laba qof isa salaamayaan waxay isku salaamaan.
Maxaad sheegtay? Nabad baan sheegaye sow nabad maaha.
Waxaa kaloo ka mida hadalada ay bulshada Soomaaliyeed
nabada kaga hadlayaan Nabad galyo. Ma nabad tagtay?
Reerku sow nabad maaha . Nabadbaan sheegnaye nabad ma
lagu soo hoyday? Alla haydin nabad galiyo. Waanu nabad
nimid. Nabad iyo caano ayaanu sheegnay. Nabad iyo caano
wiil iyo caano.
Hadaladani waxay ka mid yihiin hadalada ay had iyo jeer
bulshadeenu ku qeexayso qiimaha nabada.
Dhanka kalena waxaa jiray gabayo iyo suugaan colaad
hurinayay oo ay Soomaalidu nabada ka tidhi taasi oo inta
badan dhici jirtay marka reer geel laga qaado uu
abwaanka reerkoodii geela laga qaaday uu samayn jiray
gabay guubaabo ah oo uu reerkooda ugu sheegayo inay
geelii soo dhacsadaan nabadna ay iska ilaabaan.
Hadaba waxaan jeclaaday inaan xagan idiinku soo gudbiyo
dhowr gabay oo goos goos ah oo ay bulshadii hore ee
Soomaalideed nabada ka tidhi.
Nin reer Qabridahar ah ayaa mar uu nabada ka gabyaayay
waxa uu yidhi:
Hadaan nabad ceelkaan ku rido
Cidi ka soo saarto
Cad la quuto mooyee
Hadaan caano laga dhaaran
|
Nin kale oo reer Hargeysa ah ayaa isna waxa uu yidhi:
Idinbacasay kuma soo dagteen
Aayadaha qaare
Ina ibiri awrkay dhashiyo
Aarankii dhididshay
Asxaabihii horeba
Waa ku intifaaceene
Aakhiro nimaan geel lahayn
Lama amaanayne
Maxaan idin awraarsadaa
Awr ma dhaansanine
|
Nin kale oo reer Xeebeed ah ayaa
isna nabada ka yidhi.
Caydhi waa cagtaa ku
noole
Casiisoow col noogu naadi
|
Nin kale oo reer Caabudwaaqa ayaa isna nabada ka yidhi:
Reerkeena way uga dartaa
daanyo nabadeede
dar Alaan ku noolaan jirniyo
duul la weerara'e
Dudumo yuluq hadii aan
Hadhsado dacas ma jiifeene
Digdigtaydu waa laba habaas
Kolkay ka duushaaye
|
Nin kale oo reer Bari ah ayaa isna nabada ka yidhi.
Dhugta faraska kuma
Koobanee dhiig ma kaga keenay
Dhirbaaxyada kolkii
Aan ku riday
Dhalasho maw sheegtay
|
Nin kale oo reer Awdal ah ayaa
isna ka dhawaajiyay oo yidhi :
Allahayoow nin ii daran
Maxaan daafta hore seexshay
Nin i daaqsanaayana
Maxaan daafidii koriyay
Jidhku nimaanu doonayn
Maxaan hadalka deeqsiiyay
Dag dag xaajo iigama tagtee
Rag u dulqaad yeeshay
Dabikaan u dhigay
Maalintuu dagalka soo saaray
Isagoon digniin qabin
maxaan kaga dayaansiiyay
|
Baydadkan gaagaaban ee aynu kor ku xusnay waxay u
badnaayeen gabayo nabada khuseeyo. Iyagoo intooda badan
aad moodo inay ahaayeen kuwo colaad hurinayay.
Taasina waxay ina tusaysaa sida Soomaalidii hore
dagaalka ugu faani jirtay oo ninka nabada jecel looo
arkaayay inuu yahay nin jilicsan oo aan cid iska dhicin
karin.
Bulshadaas nolosheedu miyiga ku tiirsanaydna waxaa magac
weyn ku lahaan jiray ninka dagaal yahanka ah ee
warankiisu dhaco.
Waxaanu ahaan jiray nin ay ku dhaataan reerka uu ka
dhashay, oo magac weyn ku leh. Waxaana loogu yeedhi
jiray magacyada sida . Libaax , Sooma-jeeste iyo Halyay.
Wa bilaahi towfiiq
Qalinkii.
Musa Mohamoud Essa
Stockholm, Sweden
Haji_musa@hotmail.com |
|