Dimuquraadiyada Africa iyo halka ay Somaliland kaga Jirto
Hargeysa (TNN)-Geedi socodka dawladaha Africa, ayaa isugu jira
horumar iyo turaanturooyin. War bixin ay qortay Jariirada Caanka ah
ee The Economist, ayey kaga warantay dimuquraadiyada Afric a iyo
geedi socodkeeda. Warbixinta wargeysku qoray oo ay la socotay Map-ka
African Democracy oo lagu muujinayo sida dalalku ugu kala horeeyaan
Dimuquraadiyada ayaa Somaliland waxa lagu d alalka lagu xusay Map-ka
African Democracy, waxaana ay la mid tahay dalalka South Africa.
Dalalka South Africa, Senegal, Nambia, Zambia, Tunisa, Ghana,
Batoswana, Benin iyo Somaliland, ay aa lagu tilmaamay wadamada
dimuquraadiyada qorshaysani ka dhacaan.
Warbixintan oo sanadle ah, ayaa waxay Africa u kala saartay dalal ay
haystaan keli taliyeyaal xuk unka keligood mar kasta musuq-maasuqa,
dalal mar kasta hal xisbi u tartamaan doorashada iyo dalal
guuldaraystay. Waxa kale oo warbixinta ku dartay warbixinteeda in ay
jiraan dalal doorashooyinku markay ka dhacaan aan natiijooyinka lagu
qancin oo lagu muro, marna danbena dalal kale u soo gu rmadaan oo
dhexdhexaadiyaan, iyada oo awooda loo qaybiyo ama awood lagu
muqooniyo dhinac a. Sidii ka dhacday dalalka Kenya iyo Ivory Coast.
Warbixintu waxay soo dhoweysay madaxweynaha Senegal Abdulahi Wad oo
laga baqayey inuu mi nja-xaabiyo dimuqaraadiyada dalkiisa, balse uu
qaatay tallaabo geesinimo ah, ka dib markii uu ogo laaday in lagaga
guulaystay doorashadii dalkiisa ka dhacday 25 March, 2012. Tani
waxay sumcad u sii siyaadisay dalka Senegal oo ilaa iyo sanadkii
1960 dhinaca doorashooyinka ku wanaagsanaa.
Waxaase aad looga naxay dalka Mali oo dhamaadkii bisha March, 2012
Milaterigu inqilaabeen ay naxdin ku tahay hannaankii dimuquraadiyada.
Axmedu Tumaani Toure oo xafiiskii madaxweynaha Mali ku yimi doorasho,
ayaa milaterigu xabsi ku hayaan.
Dalal badan oo Africa ah, ayaa nidaamkooda dimuquraadiyadeed
warbixintu u kala qaybisay sidan: qaar loo yaqaano nidaamka Hybrid
regimes ama nidaamyo ku dhow keli talis, waana dalalka hal xisbi iyo
hal regime mar kasta ku tartamaan doorashada. Qaar loo yaqaano
Authoritarian regimes, nidaam keli talis, failed states ama wadamo
guuldaraystay iyo wadamo aan dimuraadiyadooda macluumaad laga hayn (nodata).
Dalalka guuldaraystay waxay warbixintu tusaale u soo qaadatay
Somalia .
Waxa hadba haboon in doorashooyinkeenu u dhacaan si qorshaysan oo
aanay inaga murkacan ge edi socodka doorashooyinka, oo loo qabtaa
doorashooyinkeena kala danbeeya sidii loo qorshee yey. Wargeyska the
Economist oo soo baxay April 03, 2012, waxa qoraalka la socday Map
lagu muujiyey sida ay dalalku ugu kala horeeyaan dimuquraadiyada.
Xasan Xuseen Cabdi
Source: The
Economist
|