|
Halgankii Ummada & Hankii Cabdiqaadir Koosaar (IHUN)
Halgankii Ummada
&
Hankii Cabdiqaadir Koosaar
(IHUN)
Qaybtii 2aad
Mareegaha Farshaxan
April 6,2014
Raqda aarka hore kii
dambuu reenka maqashiine
kuruskuu radhaayuu
hadana wax uga reebaaye
raxan baad ku cunaysaan
hashaan riiq walba u galaye
raambaha haddii lagu turbo
iyo raani iyo baashe
hadba yeekahaad noogu rogtaan
waysla ruga-gayne
Abwaan Cali Xasan (Banfas)-IHUN-
Gu’gii 1968kii bishiisii Oktoober 12 ayaa ku suntan
xornimo-qaadashadii wadanka Equitorial Guinea. Wadankan intaanu
xoriyada qaadan waxaa la odhan jiray Gini Isbeyn(Spanish Guinea).
Dalalka Afr ika ayaa afaf badan oo shisheeye lagaga hadlaa.Taasoo loo
tiriyo inay gumaysiyo kala duwan gac anta u galeen. Hase yeeshee
wadankan ayaa ah wadanka kaliya ee qaarada Afrika lagaga hadlo Afka
Isbaanishka. Wadankan ayaa sidoo kale ka mid ahaa wadamo uu faraha
ka qaadey gumaysi gii Boortuqiisku muddo aan badneyn oo uu gacanta ku
hayey.Taasoo keentay inuu si fudud gaca nta ugu galo gumaysigii
Isbaanishka ahaa.Gumaysigaa Isbaanishka ayaa hagardaamo
dhaqaale, siyaasadeed, iyo dadnimaba u geystay dalkaa.Ururkii
isu-taga Afrika (AOU) ayaa aad ugu damqadey arintaa.
Damqashadaasi ayaa keentay in wadamadii qaarada Afrika ee xornimada
hore u qaatey fidiyaan kaalmo. Wadamadii Afrika oo kaalmeynta iyo u
gargaarka wadankaasi u heelan ayaa wadankii Ja mhuuriyada Soomaaliya
uu ka dhacey afganbi Milatari bishii Oktoober 21dii, 1969kii.
Hogaanka Af ganbigaa ayaa waxaa loo tiriyaa inuu hayey Ina Siyaad
Barre(Afweyne). Waxaa xilligaa cusbaa wadamo dhawr ah oo awoodda
dalkooga ku qabsadey inqilaab Milatari. Waxaa wadamadaa ka mid ahaa
Jamhuuriyadii Soomaaliya oo waliba horumar ka muujisay korodhka
tirada iyo tayada ciida mada xilligaa. Taasoo la odhan karo isbadal
siyaasadeed ayaa ka dhacey wadankii Jamhuuriyada Soomaaliya.
Inqilaabkaa Milatari oo aan la mahadin ayaa ka hanaqaadey dalkii
Jamhuuriyadii Soomaaliya.Dad badani aad ayey u soo dhaweeyeen, sidoo
kale ayey dad kalena muujiyeen diidmo qayaxan.Abwaan Cabdi Aadan
Qays oo ku hadlayey afka bulshada reer Soomaaliland ayaa ku cadeeyey
hagardaamada reer Soomaaliland ku habsatey xilligaa Inqilaabku
dhacey maanso, waxaanu yidhi:
Sasabada naftaydaay Janadaad ku sooryeeyn
waa sagaal gu’ iyo subax intii aan ku sugayee
haddana isa seegnayee Anuun baa samraayee
Sidaan kugu arkaayaana Samo kaama filayee
ku sugayeee Allahayoow Sahdanbena maxay noqo
Talo waxay la noqotay Ins Siyaad Barre(Afweyne) inuu kaalmadaa ka
qayb qaato. Si uu u muujiyo awooda milatari ee wadankii JS ayuu
codsi gudbiyey ah “inuu tababar milatari u fidin doono ciidamada
wadankaa Equitorial Guinea”. Waxaa arintaa aad u soo dhaweeyey
xubnihii ururkii AOU-da .Sidoo kale waxaa xilligaa codsigaa mid la
mid ah hore u gudbiyey dawladii Itoobiya ee uu hogaanka u hayey
Xayle Selaase. Awood muujinta ciidamada ee labada dal ayaa sidoo
kale la soo bandhigayey marka dhinac kale laga eego, gargaarka ka
sokow..
Tallo markaa waxay ku cadaatey Ina Siyaad Barre(Afweyne).Dib u
xasuusay maalmihii uu noqday taliyaha ciidamadii Jamhuuriyadii
Soomaaliyeed .Gu’gan 1967kii waxaa dalka Masar si degdeg ah ugu soo
dhameeyey tababaro sarkaalnimo koox uu ka mid ahaa mudane
Cabdiqaadir Koosaar (IHUN)oo dalka ku soo noqday. Aad ayaa looga
waramey dadaalka iyo kartida uu muujiyey mudane Cabdiqaadir Koosaar
intii uu joogay dalka Masar.Waxaa kaloo aad loo tilmaamey in ardeyda
uu imtixaanka sarkaalnimada la fadhiistay ka wada yaraa gu’gii
1964kii. Sidoo kale ayaa aad loo tilmaamey inay ardeydaasi dugsiga
sare wada dhameeyeen, halka uu mudane Cabdiqaadir Koosaar ku jiray
fasalka labaad ee dugsiga sare xilligaa.
Siyaad Barre(Afweyne) oo aad xog-ogaal ugu ahaa warbixinahaa ayaa
codsadey in ciidamada la dhex xullo, lagana soo saaro sarkaalkii
hogaamin lahaa ciidanka loo dirayo wadankaa Equitorial Guinea,sidoo
kalena tababarka fidin lahaa. Markiiba maamulkii Jamhuuriyadii
Soomaaliya ayaa wada tashi sameeyey, indha-indhayna ku sameeyey
saraakiishii ugu firfircoonayd. Waxaa la soo xulay afar sarkaal.
Waxaa dhinaca darajada iyo waayo-aragnimadaba ugu hooseeyey mudane
Cabdiqaadir Koosaar. Si kasta loo shaandhee, la kala xigsiisay
saraakiishii, magac qaar lala doonay, waxayse arini ka fursan wayday
in lays waydiiyo “Sarkaalkeebaa leh kartida iyo aqoonta wadankaa
Equitorial Guinea loogu gudbin karo tababarka ugu wanaagsan,
wadankii Jamhuuriyada Soomaaliyana magac iyo maamuus u soo jiidi
kara?”
Af-kala qaad iyo amakaag ayaa ka soo hadhey kooxdii goobtaa fadhiday
ee xulashada samaynaysay.Talana waxay ku soo gunaanad noqotay
waydiintaa warcelinteedu waa Mudane Cabdiqaadir Koosaar. Waxaana la
isla gartey in sarkaal Cabdiqaadir Koosaar uu xilkaa ka soo bixi
karo.Geeljiruhu isagoo og halkuu gudinta ka goynayo ayuu wax
wareystaa ayuu kaga dhigay Afweyne. Raaligalin kooxdan ku xeersan
ayey u eekayd marka horeba.Afartu way kala mudnaayeen aqoon iyo
kartiba, xigto iyo xigaal ayuunbaa lagu soo xulay inta kale.
Waxaa warqadii hawlgalinta iyo codsiga gudashada xilkaa loo gudbiyey
sarkaal Cabdiqaadir Koosaar. Sidaa darteed ayaa Sarakaal Cabdiqaadir
Koosaar u hawlgalay inuu doorto xubnaha kala hawlgali kara hawshaa
oo ka tirsanaa wasaarada gaashaandhiga iyo Wasaarada Caafimaadka.
Dhinaca caafimaadka wuxuu sarkaal Cabdiqaadir soo xushay
Dr.Cabdilaahi Diiriye iyo kalkaaliye caafimaad Saynab. Dhinaca
wasaarada xoogga dalkana waxaa uu ka soo xushay ilaa dhawr isbatoore
oo tababarkaa la fulinaya,uuna aad ugu kalsoonaa inay kaalintooda
buuxin doonaan.
Sarkaal sare Cabdiqaadir Koosaar wuxuu dib ugu noqday xaruntii
tababarka ee Xalane, kana soo xushay askar ay darajadoodu u badneyd
saajin.Aqoon ayuu u lahaa inta badan,kuna bartey xaruntaa.Waxaa
Sarkaal sare Cabdiqaadir Koosaar uu aad xil iskaga saarey astaamaha
uu ku saleeyey xulashadaa.Maankiisa waxaa dhex maaxayey dal
shisheeyaa la tagayaa,tababar la idinka codsadey ayaad
gudbinaysaan,sidaa darteed xulashada iyo hawlgalkuba waa inay ku
salaysnaadaan heerka ugu mudan ee loo fulin karo,guulna looga soo
hoyn karo.Dalka codsadey oo tababarkaa u riyaaqa, dalkiisa oo magaca
hanta ayaa u aheyd guul uu ku diirsan karo Sarkaal sare Cabdiqaadir
Koosaar .
Dadka ku soo baxey xulistaa Sarkaal sare Cabdiqaadir Koosaar inay
raacaan dhinaca wasaaradii caafimaadka waxaa ka mid ahaa sidaan kor
ku soo xusnay kalkaaliye caafimaad Saynab. Waxay aheyd gabadh da’yar
oo waxbarashadeeda kalkaalinimo ku soo qaadatey magaalada
Cadan,waxaaney halkaa ku soo qaadatey aqoonta kalkaalinimo
(Registered Nurse). Boholyow iyo dal jaceyl ayey u timid dalkeeda,
waxaaney ku hanweynayd inay aqoonteeda uga fa’iidaynaysay
dadkeeda.Waxaa Saynab u ahaa hogaan inay mar walba hawsheeda heerka
ugu sareysa u gudbiso.Waxay reerkeedu ka mid ahaayeen dadkii u
baqoolay magaalada Cadan xilligii wadanka Soomaaliland ku hoos jiray
gacanta gumaysigii Ingiriiska.Waxaa ku ladhnaa oo horseed u ahaa
Dr.Cabdilaahi Diiriye oo isaguna ka soo jeeday wadanka Soomaaliland.
Koox isku dheelitiran markuu sarkaal sare Cabdiqaadir isku keenay
ayuu u anbabaxey dalkaa.Waxaa diyaar u ahaa soo dhaweyntiisa madax
iyo dadweyne u heelanaa kuna faraxsanaa la kulanka sarkaalka dal
dhan laga soo xushay inuu gudbiyo tababar milatari.
Dalkaa Equatorial Guinea waxaa noqday madaxweynihii xilligaa ay
xornimada qaaateen madaxweyne Francisco Macías Nguema. Kamuu
duwaneyn kuwii uu ku tilmaamey abwaan Qaasin(IHUN) maansadiisii
aheyd:
Danbi ku hadli maayo'e
ma'arag dawladdaan rabaye
Isma doorin gaalkaan diriyo
daarta kii galaye
Dusha midabka soomaalibaad
dugulka mooddaaye
Misna laguma diirsade
qalbigu waadirkii Karal'e
Meeshaan dad aan urursho
iyo darar ka eegaayey
Iyaba waa darxumo ii hadhiiyo
dacar miyaan leefay
Ma dorraato raadkaan dhigaan
dib ugu soo laabtay
Sidii aan deyeysanahay
miyaan dawgii ka habaabay
Tababarkii ayuu si la yaab leh u fidiyey Cabdiqaadir Koosaar.Markii
uu dhamaadey tababrkaasi ayey dawladii Equitorial Guinea codsatey in
uu Cabdiqaadir Koosaar muudo la sii joogo,Intii uu joogay wadankaa
oo dhameyd hal gu’ iyo badh ku dhawaad wuxuu bartey afka
Isbaanishka.Waxay ka ocdsadeen inuu hogaamiyo wafdiga wadankaa ee ka
qayb galaya shirkii Isu-tagga Afrika(AOU) . Si kal iyo laab leh ayuu
uga aqbaley arintaa,waxaanu hogaanka u qabtey wafdigaasi.Taasina
waxay magac iyo maamuu u soo jiiday wadankii Jamhuuriyada
Soomaaliya. Sidoo kale ayaa Afweyne aad ugu farxay kaalintaa uu
buuxiyey sarkaal Cabdiqaadir Koosaar.
Horaantii toddobaatanaadkii waxaa bilaabmey in dawladii JS ay
safaarado ka furato dalalkii Afrika.Dalka Nayjeeriya ayaa ka mid
ahaa kuwaasi. Mar kale ayaa Ina SIyaad Barre muujiyey dareenkiisa
gaar ahaaneed iyo kalsoonida uu ku qabey aqoonta milatari ee Sarkaal
Cabdiqaadir Koosaaar. Waxaa Afeyne Barre u magacaabey Cabdiqaadir
Koosaar inuu noqdo hogaanka dhinaca milatariga ee
safaaradaa(Milatary Attache).
Sidoo kale ayaa dawladii JS halgan dheer u gashey inay martigaliso
shirkii ururkii AOU-da gu’gii 1974. Mar kale ayaa Dawladii JS soo
xushay mudane Cabdiqaadir Koosaar inuu noqdo aftabiyaha qaranka ee
raacaya wafdigii uu hogaanka u hayey Cumar Carte Qaalib.Waxaa aad
loogu baahnaa inuu aftabiye ka noqdo siiba wadamada ku hadla afafka
Isbaanishka iyo Boortuqiiska.Kaalin muuqata ayuu ka muujiyey
socdaaladaasna.
Mar kale ayuu mudane Cadbiqaadir Koosaar noqday aftebiyaha gaarka ah
ee Ina SIyaad Barre.Shirkii AOU-da yaa lagu qabtey magaalada
Muuqdisho.Markan ayaa loo xilsaarey inuu mudane Cabdiqaadir Koosaar
inuu noqdo aftebiyaha gaarka ah ee madaxweynihii xilligaas.
Sida ka muuqata tusaalayaasha aan kor ku soo xusnay aqoonta iyo
dadaalka Cabdiqaadir Koosaar may aheyn mid qarsoon.Sidoo kale ayeynu
qaybtii koowaad ku soo xusnay colaad loo qaadey mudane Cabdiqaadir
Koosaar oo xataa Ina Siyaad Barre u socdaaley soo xidhidiisa,dilna
keensan kareysay. Labadaa muuqaal ee aan is laheyn ayaa had iyo jeer
lagu arkaa dawlad dadka ku xeeran aan aqoon iyo waayo-aragnimo lagu
soo xulan.
La soco qaybaha soo socda..
Tixraac:
-Wareysi Sahra Maxmed Cajab (Xaaskii Cabdiqaadir Koosaar)
Wareyste: Bahda Mareegta Farshaxan
-Wareysi Cabdiraxmaan Koosaar
Wareyste: Bahda Mareegta Farshaxan
-Wareysi Ibraahin Maxamed Cigaal(Xuble)
Wareyste: Bahda Mareegta Farshaxan
-Kornayl Maxamed Cilmi Galaan
Wareyste: Bahda Mareegta Farshaxan
- Wareysi Saleebaan Shiine
Wareyste: Bahda Mareegta Farshaxan
Qalinkii and tifatirkii :
Fu,aad Sheekh
Bahda Mareegaha Farshaxan
www.farshaxan.com iyo
www.farshaxan.org
|