Xukuumada Somaliland Oo Sheegtay In Doorashadii Deega anku Ay Dalka
Ku Keentay Bur-bur Dhaqaale
Guud ahaanba lacagta gashay doorashadii goleyaasha deegaanku waa
lacag umada Somaliland
Hargeysa (TNN)-Xukuumada Somaliland ayaa markii u horaysay shaaca ka
qaaday in doorasha dii goleyaasha deegaanka ee qabsoontay sanadkii
hore ay dalka ku keentay bur-bur dhaqaale oo aad u wayn, taasi oo ay
sababtay lacag malaayiin doolar gaadhaysay oo ka baxday dawlada iyo
musharixiintii tartamayay.
Sidaasina waxa cadeeyay Wasiirka maaliyada Somaliland Md. C/casiis
Maxamed Samaale, oo ma anta waraysi gaar ah xafiiskiisa ku siiyay
telefishanka Qaranka iyo wargeyska Dawan, waxaanu tilmaamay Md.
Samaale in xiligii lagu gudo jiray ololihii doorashadii deegaanka ay
dhacday in lac ag aad u badan oo malaayiin doolar gaadhaysaa ay ka
baxday xubnihii tartamayay iyo dawlada ba isla markaana si qaldan
loo isticmaalay lacagtaasi.
Isaga oo arrintaasi ka hadlayana waxa uu yidhi “Doorashadii
dawladaha Hoose culays wayn oo dhaqaale oo loo baahan yahay in ay
wasaaradda maaliyadu dadka u iftiimiso ayay dalka ku kee ntay, ka
dib markii ay doorashadaasi dhacday waxaa dalkeena laga dareemayaa
bur-bur dhaq aale oo aad u wayni in uu ku yimid, dad badanina ay
sabool noqdeen, kuwaasi oo wixii yaraa ee ay haysteena dadkii ay
qaraabada ahaayeen ee tartamayay siiyay, musharixiintaa tartamayay
qofka ugu yar ayay ku baxday lacag gaadhaysa kumaan kun doolar,
lacagtaasi waa lacag dad ka iyo dalka Somaliland ka baxday, waana
lacag inteeda badan si qaldan loo isticmaalay oo Qaa d iyo sigaar
ayaa loo isticmaalay, lacagtaasi inta ay jeebka dadka ka soo baxday
ayay gashay wax aan muuqan,waxaan odhan karaa lacag aad iyo aad u
badan oo maanta dalkeena ka muuq ata oo malaayiin doolar gaadhaysa
ayaa baxday”.
Waxa kale oo uu wasiirku sheegay in xukuumada ay lacag aad u adag oo
gaadhaysa 3 milyan a y ka gashay doorashadii goleyaasha deegaanka,
isaga oo xusay in lacag dayn ahayd oo ay kom ishanka doorashooyinku
galeen xukuumadu ay bixinaysay bilihii u danbeeyay ee sanadkan.
“xagga xukuumada lacag aad u adag ayaa gashay doorashadaa, waxaanu
bixinay lacagtii uu komishanku doorashada ku maamulayay oo 3 milyan
oo doolar gaadhaysay, waxa kale oo aanu bixinay lacagtii lagu
qaadayay muraaqibiinta xisbiyada ee goobaha tegayay, lacag aad iyo
aad u badan ayay xukuumada Somaliland ku bixisay arrintaa doorashada,
iyo lacag dayn ahayd oo kimishanka doorashada lagu yeeshay ayay
dawladu bixinaysay bilihii u danbeeyay” ayuu yidhi wasiir Samaale.
.wasiirka maaliyada C/casiis Samaale waxa uu sheegay in lacagataasi
aad ka u badan ee gash ay doorashooyinka ay tahay mid ka maqan dadka
shacabka ah iyo xukuumadaba, isaga oo tilm aamay in doorashaooyinkii
kala danbeeyay ee dalka ka dhacay ay culays dhaqaale oo aad u wa yn
soo kordhiyeen.
Waxaanu yidhi “Guud ahaanba lacagta gashay doorashadii goleyaasha
deegaanku waa lacag u mada Somaliland ka baxday oo ka maqan, taasi
oo dadkeena iyo suuqeedaba aad looga dareem ayo faqri badan iyo
dhibaato badana keentay, doorasho oo dhan ayaana arrintaa wadata,
doo rashooyinkii kala danbeeyay ee dalka ka dhacay dhamaantood
culays dhaqaale oo aad u wayn ayay dadka iyo dalkaba ku keeneen”.
C/casiis Maxamed Samaale, waxa kale oo uu sheegay in miisaaniyada
sanadkan ay ku jiraan m ashaariic kala duwan oo aad u muhiim ah
kuwaasi oo ay ka mid yihiin in baasaaboorka Somalila nd la bedelo oo
laga dhigo E-passport iyo dab-demisyo ay doonayaan in badhtamaha
sanadkan la soo iibiyo iyo sidoo kale in maalgelin la siiyo waaxda
dalxiiska ee wasaaradda dhalinyarada iyo ciyaaraha, taasi oo lagu
horumarinayo meelaha ay ku duugan yihiin aasaarta qadiimiga ah si ay
dalxiiseyaasha u soo jiidato.
Waxaanu yidhi “Waxaad la socotaan miisaaniyada sanadkan inay ku
jirto mashaariic aad u bad an, oo aanu ugu talogalay inay
miisaaniyada ka muuqato, kuwaasi oo ah Mashaariic qiimo leh oo
miisaaniyada sanadkan ku jirta oo aanu dhamaantood rejaynayno inay
suurto geli doonaan, waxa ka mid ah in baasaaboorka Somaliland la
bedelo oo E-passport laga dhigo, waxa kale oo miisaaniyada sanadkan
ku jirta in aanu soo iibino Dabdemisyo sanadkan dhexdiisa iyo in
Wasaa radda dhallinyarada, ciyaaraha iyo dalxiiska gaar ahaana
waaxda dalxiiska aanu jecel nahay in aanu maalgelino oo aanu wax la
qabano, waxaanan doonaynaa in aanu meelaha ay aasaarta qadiimka ah
ama taariikhiga ah ku duugan yihiin ee Somaliland wax laga qabto si
ay noqdaan kuwo soo jiita dalxiiseyaasha caalamiga ah”.
Waxa kale oo uu C/casiis Samaale intaasi raaciyay in miisaaniyada
sanadkan 2013, ay ku jirtay bixinta derejada ciidamada qaranka,
taasi oo uu ku tilmaamay guul Somaliland u soo hoyatay, “Waxaanu
markii u horaysay miisaaniyada sanadkan 2013 ku darnay derejadii
ciidamada qaran ka Somailand, iyada oo Madxweynaha Jamhuuriyada
Somaliland uu siiyay derejooyinka xubnihii ugu horeeyay ee
saraakiisha ciidamadana la siiyay, waana guul Somaliland u soo
hoyatay” ayu u yidhi wasiir Samaale.
Wasiirka maaliyada Somaliland waxa kale oo uu sheegay in
miisaaniyadii sanadkii dhamaaday oo gaadhaysay 106 milyan ay sidii
loogu talo galay u soo baxday, isaga oo u mahad naqay dhamaa nba
dadkii kala shaqeeyay suurta gelinta arrintaasi oo ay ka mid
ahaayeen ganacsatada kala d uwan ee Somaliland. Waxaanu yidhi
“waxaan uga mahadnaqaynaa dhamaanba dadkii nala shaq eeyay oo ay ka
mid ahaayeen ganacsatada Somaliland ee dadka ay cashuuruhu ku waaj
ibeen, guud ahaan meelaha kala duwan haday tahay kastamada,
cashuuraha beriga, wasaaradaha kala duwan ee dakhliga soo geliya
dalka aad ayaanu runtii uga mahadnaqaynaa cid walba oo gacan nagu
siisay hawshaas. Sidoo kale waxaan u mahadnaqayaa dhamaanba
wasaaradda maaliyada.”
Waxa kale oo uu wasiirku sheegay in ku tala galka miisaaniyada
dawlada ee sanadkan uu gaadh ayo 125 milyan, taasi oo tii sanadkii
hore ka badan 20 milyan, isla markaana ay rejaynayaan in
miisaaniyada sanadkani ay sideeda u soo baxdo. “Ku talo galkii
miisaaniyadayada ee sanadka 2013 ee xukuumada waa miisaaniyad
gaadhaysa 125 milyan, 20 milyan ayay ka badan tahay tii sanadkii
hore, miisaaniyada dawladuna waxay ku dhawdahay 180 milyan, aad iyo
aad ayay iya dna uga badan tahay tii hore, waxaanu ku rejo waynahay
miisaaniyad sanadkan inay sideeda u soo baxdo” ayuu yidhi Md Samaale.
Wasiir Samaale ayaa ka codsaday ganacsatada iyo cid kasta oo ay
cashuuri ku waajibtay in ay bixiyaan, waxaanu dadwaynaha u soo
jeediyay in ay gacan ka siiyaan soo xeraynta miisaaniy ada lana
shaqeeyaan, waxaanu yidhi “Waxaanu ka codsanaynaa dadweynaha kala ee
reer Som aliand in sidii ay noo garabgaleen sanadkii hore ay
sanadkana noo garabgalaan. Cid kasta oo cashuuri ku waajibtay iyo
cid kasta oo dakhli laga doonayo waxaanu ka codsanaynaa inay bixiso”.
Khadar Cabdi Muuse
Timacade News Desk
Hargeysa,Somaliland
|